Eserler

"Dil Yarası" isimli çalışmamda geçmişten geleceğe kolektif bellek aracılığıyla aktarılan cinsiyetçi  atasözleri ve deyimlerden yola çıkarak kadın ruhunda açılan yaralar ve bu yaraları iyileştirme çabası  arasındaki ilişkiye dikkat çekmeyi hedefledim.

Kültürlerin yaratılmasında ve gelecek nesillere aktarılmasında en önemli araçlardan biri olan "ortak dilin" cinsiyetçi ve ayrımcı referanslarla kullanılmasının yaralayıcı sonuçlarını araştırmak için dil nesne-imge ilişkisine odaklandım.

Kendine dayatılan toplumsal kimliğe edilgen ve suskun kalan kadın, "örme" eylemi aracılığıyla hem  kendi yarasını hem de yarasının devasını üreterek ayrımcı dilin yaralayıcı etkisini bir döngü içinde  yeniden ve yeniden ifadeye taşıyıp ona gerçeklik kazandırıyor.

Toplumsal belleği inşa eden ortak dildeki ayrımcı kodların oluşturduğu, kadının dişiliğini sürekli  bastıran, kadını aşağılayan, ikincilleştiren ve ötekileştiren kültürel ortama direnç göstermedikçe kadın;  ayrıştırıcı kültürel değerleri örerek gelecek nesillerle eksik ve yanlış bağlar kuruyor.

İnsan; topluluk içinde, kendi doğası ile iç içe yaşar. İnsanın 'kendi doğası' ve insanın 'insan' ile ilişkilerindeki denge onun özgürlük alanını belirler. İçinde yaşadığı toplumun dinamiklerine sıkı sıkıya bağlanan insan gittikçe kendi doğasından, özgünlüğünden ve özgürlüğünden uzaklaşarak, sürüye katılır.

Peki onca yasa, kural, zorunluluk varken birey kendi doğası, kendi değerleri, kendi istekleri ile nasıl özgür olabilir? Diğer pek çok konuda olduğu gibi burada da öncelikli etken; insanın 'benlik oluşturma' sürecindeki deneyimleridir. İçinde bulunulan ilk sosyal ortam ailedir, bunu okul ve sosyal çevre takip eder.

Benlik oluşumu ve bireyselliğe geçiş dönemlerinde çocuklara ailesi, okulu ve çevresi tarafından çizilen sınırlar, aynı zamanda onların yaşam boyu bireysel ve toplumsal özgürlük alanının sınırlarını da belirler. Kendi doğasının zorunluluklarına uygun bireyler olma şansına sahip olmayan, kanadı kırık kuşlara benzer çocuklar kafesler içinde yaşarlar.

'Sınır' isimli çalışmam, ilk sosyal ortamlarında özgürlük olgusuna sürekli ket vurulan yanlış sınırlandırılmış çocuklara gönderme yapar. Oyunlarında kâğıt uçakları, balonları özgürce uçuran çocuklar, kendi kanatları ile uçma zamanı gelince bocalar. İçinde yaşadıkları toplumun değerleri, kültürü, gelenek-görenek, örf-adetleri, töreleri, inançları ile sınırlandırılan çocuklar kurdukları hayallerden giderek uzaklaşır. Kendi arzu, tutku, irade ve isteklerine uygun seçim yapmaları engellendikçe kendi kimlikleri yerine sürünün kimliğine bürünerek hayatları boyunca özgürleşemezler.

“Orpheus ve Eurydice” mitinden yola çıkarak ‘unutmak-hatırlamak’ kavramlarını mercek altına aldığım çalışmamda ‘kadının özünden uzaklaştırılması’ sorunsalına dikkat çekmeyi hedefledim.

Tarih boyunca sezgisel, duygusal, mantıksal ve dişil nitelikleri ile erkek cinsini tedirgin etmiş; bunun sonucunda ise gücüne, cesaretine, özgüvenine, becerilerine, yaratıcılığına ve özgürlüğüne sürekli ket vurulan kadını merkeze aldığım çalışmamda; özünü unutmuş olan kadın, öldürücü cam parçaları üzerinde yumuşacık bir yastıkta mışıl mışıl uyuyor.

Erkek egemen bakış açısının kararlaştırdığı rollere bürünen, özgüveni yerle bir edilen, ötekileştirilen, güçsüzleştirilen, aşağılanan, metalaştıralan, şiddete maruz kalan kadın; konformist alanda kalmayı seçerek güvende olduğunu varsaydığı çok tehlikeli derin bir uykuya hapsolmuş. Ve kadın kendi özünde doğal olarak varolan gücünü yeniden keşfetmediği, çeşitli sebeplerle unuttuğu niteliklerini hatırlayıp harekete geçmediği sürece nesiller boyu uyutulmaya mahkum…

Anamnesis: Platon’un epistemoloji teorisinde doğumdan önce edinilen, doğuştan gelen bilgilerin hatırlanması anlamına gelir. Kavram, öğrenmenin bilgiyi kişinin kendi içinden yeniden keşfetme eylemini içerdiği iddiasını öne sürer.